.jpg)
BESLEMESİ VE TEDAVİSİ
Kuru dönem, süt ineklerinde meme sağlığı açısından oldukça kritik bir öneme sahiptir. Doğumdan sonra ortalama üç yüz – üç yüz beş gün süren süt verim döneminden sonra kuruya çıkartılması gerekir. Bunda amaç; bir sonraki doğum ve süt verimi için kendini yenilemesi ve hazır hale gelmesidir. Bu dönemde hayvanlar, doğumdan sonra ihtiyaç duyacakları birtakım enerji ve vitamin depolar.
Kuru Dönem Beslemesi
Kuru dönemde hayvanların yağlanması, doğumdan sonra bazı metabolik hastalıkların ortaya çıkmasına neden olacağından, kuruya çıkartılan hayvanların beslenmesine çok dikkat etmek gerekir. Kuru dönemim başlarında hayvanlara, yağlanmalarını önlemek amacıyla, enerji bakımından zengin konsantre yemler yerine, sadece vücut ihtiyaçlarını karşılayacak kaliteli kaba yem verilmelidir. Kuru dönemin sonlarında ise, memede ağız sütü yapımı başlar ve yavru gelişimi hızlanır. Buna bağlı olarak, ineğin ihtiyaç duyduğu enerji ve protein miktarında önemli bir artış meydana gelmektedir. Doğuma 15 günlük bir süre kaldığında, ineklerin rasyonlarındaki enerji miktarını artıracak yemler verilmesi yararlı olacaktır.
Kuru Dönem Süresi
Sütçü ineklerde, kuru dönem süresi 45 ila 60 gün olmalıdır. Kuru dönem süresi 45 günden az olan ya da kuruya çıkartılmayan hayvanlarda, doğumdan sonra, laktasyon döneminde, önemli oranda süt verimi kaybı ortaya çıkmaktadır. Sütçü ineklerin kuru dönem süresini, 60 günden fazla tutmak ise laktasyon döneminde süt artışında herhangi bir fayda sağlamayacaktır.
Kuruya çıkartılan her inekler, kuru temiz ve her türlü stres faktörlerinden uzak bir ortamda tutulmalıdır. Rasyonlarına vitamin E, Selenyum katmak, hayvanların vücut savunma sistemlerini artıracağından, oluşabilecek mastitislerin de önüne geçilmiş olur.
Kuruya çıkan bazı süt ineklerinde, aniden sütten kesme döneminde, artan meme içi basıncından dolayı süt sızdırması olabilir. Bu tür hayvanların mastitise yakalanma ihtimali oldukça yüksektir. Bunu önlemek için; meme içi antibiyotiklerin dışında, meme başı kanalını tıkaç gibi kapatan maddeler kullanmak yararlı olacaktır. Kuru dönem sırasında hayvanlar, temiz, bol altlıklı ve dezenfekte edilmiş bölmelerde tutulmadığı takdirde, mastitise yakalanmaları kaçınılmazdır.
Kuru Dönem Tedavisi
Laktasyon döneminde şekillenmiş ancak tedavisinin zor olduğu düşünülen mastitisleri sağaltmak ve bu dönemde meme içinde şekillenebilecek enfeksiyonları önlemek amacıyla; kuruya çıkartılan ineklerde mutlaka kuru dönem tedavisi uygulanmalıdır. Kuru dönem tedavisinin, kuruya çıkarılacak her ineğe yapılması gerekir. Bu dönemde yaygın olan hastalık riskini önlemek amacıyla, problemli olsun ya da olmasın; her ineğin dört meme loblarına antibiyotik preparatları verilmelidir.
Yetiştiriciler arasında, “Düveler sağılmadığı için memesinde mastitis olmaz” diye yanlış bir düşünce vardır. Oysa düvelerde bile sıklıkla mastitis görülebilmektedir. Dünyada yapılan araştırmalar sonucu, doğum öncesi düvelerin, büyük bir çoğunluğunda, en az bir memenin mastitisli olduğu görülmüştür.
Düvelerde Mastitis Görülmesinin Nedenleri
Hiç doğum yapmamış ve sağılmamış düvelerde mastitis görülmesinin en önemli nedeni; mastitisli memenin buzağıya emzirilmesi ya da mastitisli sütün buzağıya içirilmesidir. Bu durum, mikropların buzağının ağız florasına yapışmasına yol açar. Buzağılardaki birbirlerini emme alışkanlığından dolayı, ağızlarına mastitis mikrobu taşıyan buzağılar, hastalığı diğer buzağıların memelerine de bulaştırmaktadır. Bu nedenle; buzağılar, mastitisli süt ve memeden uzak tutulmalı ve bir arada barındırılmamalıdır.
Yetiştiriciler, işletmelerinde mastitis sorunu ile karşılaşmamak ya da bu sorunu asgariye indirmek için altlık materyaline önem vermelidir. Çünkü altlıklar, hayvanların kuru kalmasını sağlar. Altlık bulunmayan işletmelerde, idrar veya dışkı yolu ile birçok mikrop memenin içine girmek suretiyle mastitise neden olmaktadır.
Dikkat Edilecek Hususlar
Sağımdan önce sağım makinelerinin temizliğine önem verilmeli, memeler mikrop öldürücü sulara daldırılmalıdır. Memeler, tek kullanımlık kâğıt havlu ile kurulanmalı ya da her inek için ayrı bir bez kullanılmalıdır. Memelerin temizlenmesi sırasında mutlaka eldiven kullanılmalıdır. Sağımdan sonra etkili memeler bir antiseptiğe daldırılmalıdır.
Yapılan araştırmalar, işletme giderlerinin ortalama yüzde otuz sekizi mastitislerden kaynaklanmaktadır. Mastitisler, işletmelerde süt verimini, kalitesini ve işletmenin ekonomisini önemli oranda etkileyen bir hastalıktır. Bunun için maksimum düzeyde korunma önlemleri alınmalı ve titizlikle uygulanmalıdır. Mastitisli olan ve tedaviye yanıt vermeyen hayvanların kesilmesi en ekonomik yoldur.